فخرالدین اسعد گرگانی
فخرالدین اسعد گرگانی شاعر داستانگوی ایرانی نیمهٔ نخست سده پنجم هجری است. ولادت او در آغاز قرن پنجم هجری در گرگان و چنانچه پسوند وی نشان می‌دهد اهل گرگان بوده‌است. وفات فخرالدین اسعد بعد از سال ۴۴۶ و گویا در اواخر عهد طغرل سلجوقی اتفاق افتاده‌است.
فخرالدین اسعد گرگانی | |
|---|---|
 | |
| زاده | آغاز قرن پنجم هجری گرگان |
| درگذشته | بعد از سال ۴۴۶ ه.ق گویا در اواخر عهد طغرل سلجوقی |
| زمینه کاری | شعر، داستان |
| ملیت |  ایرانی |
| در زمان حکومت | طغرل سلجوقی |
| کتاب‌ها | داستان ویس و رامین |
| دلیل سرشناسی | داستان سرایی |
وی زاده شهر باستانی جرجان (معرب گرگان) و از داستان‌سرایان بزرگ ایران است و سنی معتزلی مذهب بوده‌است. او همزمان با سلطان ابوطالب طغرل (۴۲۹–۴۵۵) می‌زیسته‌است. او در فتح اصفهان با طغرل همراه بوده و بعد از آنکه سلطان از اصفهان به قصد تسخیر همدان خارج شد، فخرالدین اسعد با وی به همدان نرفت و با عمید ابوالفتح مظفر نیشابوری حاکم اصفهان در آن شهر ماند و تا ز مستان سال ۴۴۳ را در آن شهر به‌سر برد. گفتگوهای او با امیر ابوالفتح مظفر به نظم داستان ویس و رامین توسط او انجامید.
بعدها بسیاری از گویندگان در منظومه‌های خویش به شیوهٔ شاعری وی توجه نمودند که ازآن‌جمله نظامی گنجوی را باید نام برد که هنگام سرودن خسرو و شیرین به برخی از موارد این کتاب نظر داشته‌است.
ویس و رامین
پیش کشیده شدن حدیث ویس و رامین بین او و عمید ابوالفتح مظفر نیشابوری، حاکم اصفهان، موجب شد که فخرالدین آن داستان را به نظم درآورد. این داستان از زبان پهلوی به فارسی درآمده و تأثیر زبان پهلوی بر شاعر در این منظومه باعث شده که صورت اصل و کهنهٔ بسیاری از لغات را در کتاب خویش حفظ کند و علاوه بر آن سادگی و بی‌پیرایگی نثر پهلوی شعر وی را بسیار روان و ساده و بی‌تکلف سازد. از این شاعر به جز «ویس و رامین» و چند بیت پراکنده اثر دیگری در دست نیست.
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ Gorgāni also came from the east—from Gorgān, as his nesba indicates, where, it would seem” Encyclopædia Iranica, online edition
- ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ ژوئیه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۴ ژوئن ۲۰۱۴.
- ↑ گنجور. «فخرالدین اسعد گرگانی».
منابع
- حاکمی والا، اسماعیل. منبع:خلاصهٔ ویس و رامین به کوشش اسماعیل حاکمی والا
- فروزانفر، بدیع‌الزمان، سخن و سخنوران (جلد دوم)
- صفا، ذبیح‌الله، تاریخ ادبیات در ایران (جلد دوم)
- مینوی، مجتبی، مقاله در دورهٔ ششم مجلهٔ سخن
- عوفی، محمد: لباب‌الالباب، مصحح: عزیزالله علیزاده
- مینورسکی مقاله فرهنگ ایران زمین، ترجمه مصطفی مقربی (دفتر ۱و۲ از جلد ۴)
- خلاصه ویس و رامین: به اهتمام جلال متینی
- مقدمه ویس و رامین: مصحح محمدجعفر محجوب
- تذکره‌های مختلف مانند مجمع‌الفصحاء رضاقلی‌خان هدایت؛ آتشکده آذر؛ تذکرةالشعرا دولتشاه سمرقندی